هزینه تمام شده تولید توان توسط ماژول های فتوولتائیک را می توان به صورت بین المللی بر حسب دلار بر کیلووات (kW/$) سنجید، ولی به طور معمول از واحد اندازه گیری دیگری به نام Wp/$ استفاده می شود. Wp عبارت است از حداکثر توان ماژول فتوولتائیک بر حسب وات که تحت شرایط استاندارد دما و تابش خورشید تولید می شود.
روند تغییر قیمت این ماژول ها در سال های گذشته همواره کاهشی بوده است. طبق پیش بینی های انجام شده، میزان شیب کاهش قیمت تا سال ۲۰۲۵ میلادی نیز زیاد خواهد بود. طی سال های اخیر، این میزان کاهش قیمت، روند ملایم تری به خود گرفته است؛ در واقع، برای ادامه روند کاهش قیمت باید سرمایه گذاری و نوآوری بیشتری در تولید و توسعه تکنولوژی های فتوولتائیک مد نظر قرار گیرد. روند کاهش قیمت ماژول های فتوولتاییک در شکل زیر نشان داده شده است.
از آنجا که ماژول های فتوولتائیک بخشی از سیستم فتوولتائیک را تشکیل می دهند، برای بررسی هزینه باید سایر اجزا را نیز در نظر گرفت. هزینه ماژول ها بخش اعظم هزینه سیستم فتوولتاییک را تشکیل و پس از آن هزینه مبدل بیشترین سهم را دارد. از بقیه اجزای سیستم فتوولتائیک به عنوان BOS یاد می شود. در شکل زیر سهم هزینه بخش های مختلف سیستم فتوولتائیک ارائه شده است.
با پیشرفت تکنولوژی شاهد کاهش قیمت ماژول های فتوولتائیک در سال های اخیر بوده ایم. کاهش قیمت در مورد سایر بخش ها نیز رخ داده است ولی درصد کاهش کمتر است.
عوامل کاهش قیمت سیستم های فتوولتائیک
میزان پیشرفت در کاهش قیمت سیستم های
فتوولتائیک در کشورهای مختلف، وابسته به عملکرد شرکت هایی است که کار طراحی، نصب و
راه اندازی این سیستم ها را بر عهده دارند.
مؤسسات تحقیقاتی نیز نقش عمده ای در
تولید نسل های جدید سیستم های فتوولتائیک با بازده بالا و صرفه اقتصادی ایفا می
کنند.
در عین حال، یارانه های دولت نقشی
برجسته در رشد استفاده از این سیستم ها بر عهده دارند؛ چون در بیشتر نواحی، بدون
اتخاذ چنین سیاست های حمایتی، هزینه های بالای تولید برق خورشیدی با استفاده از
سیستم های فتوولتائیک مانع از رقابت آنها با تولید برق با استفاده از سوخت های
فسیلی می شود.
پارامترهای هزینه سیستم های فتوولتائیک
پارامترهای مختلف هزینه سیستم های فتوولتائیک شامل موارد زیر است:
- هزینه ماژول فتوولتائیک
- هزینه ذخیره سازی (در صورت وجود ذخیره ساز(باتری))
- هزینه مبدل
- هزینه شارژ باتری
- هزینه سایر تجهیزات BOS
- هزینه طراحی سیستم فتوولتائیک
- هزینه نصب سیستم فتوولتاییک
- سود کاهش مصرف برق
- سود کاهش دیماند برق
- سود کاهش پیک برق
- سود کاهش آلایندگی محیط
- سود کاهش هزینه معماری
- مدت زمان استهلاک سیستم فتوولتاییک
- هزینه نگهداری سالیانه
- سود فروش به شرکت برق
- سود کاهش هزینه برق اضطراری (در صورتی که از سیستم فتوولتائیک به عنوان سیستم برق اضطراری استفاده شود)
با توجه به این پارامترها می توان هزینه های ثابت و سودهای ثابت، همچنین هزینه های متغیر و سودهای متغیر را محاسبه نمود.
هزینه های ثابت = میزان کاهش دیماند × ( هزینه ماژول فتوولتائیک + هزینه باتری و شارژر + هزینه مبدل + هزینه BOS )
سودهای ثابت در سه حالت زیر در نظر گرفته شده است که در صورتی که هر یک از حالت ها مورد نظر باشد، عدد حاصله را می توان با هم جمع کرد.
۱- سودهای ثابت = سود کاهش هزینه دیماند × میزان کاهش دیماند
۲- سودهای ثابت = سود کاهش هزینه های معماری × میزان کاهش دیماند
۳- سودهای ثابت = سود کاهش هزینه های برق اضطراری × میزان کاهش دیماند
۴- سودهای ثابت = تبدیل برخی تجهیزات مصرف کننده به DC × میزان کاهش دیماند
هزینه های جاری = هزینه نگهداری سالانه × میزان مصرف در سال + (هزینه های ثابت ÷ مدت زمان استهلاک)
۱- سودهای جاری = سود ناشی از کاهش مصرف × میزان مصرف در سال
۲- سودهای جاری = سود ناشی از کاهش آلاینده های محیط زیست × میزان مصرف در سال
۳- سودهای جاری = سود ناشی از فروش برق به شرکت برق × میزان مصرف در سال
۴- سودهای جاری = سود ناشی از گرفتن یارانه های دولتی × میزان مصرف در سال
برآورد هزینه یک سیستم فتوولتائیک
بر اساس پژوهش های انجام شده در دنیا، هزینه سرمایه گذاری ماژول های فتوولتائیک بسته به محل و نوع کاربری ۵ تا ۱۵ دلار بر وات پیک بر آورد شده است. همچنین دوره عمر سیستم های فتوولتائیک در دنیا با توجه به کیفیت تعمیرات و نگهداری سالیانه، از ۱۵ تا ۳۰ سال متغیر بوده که امروزه با در نظر گرفتن دوره عمر متوسط ۲۰ سال، هزینه تولید برق سیستم های فتوولتائیک در دنیا با توجه به محل کار و هزینه های تجهیزات جانبی متغیر می باشد.
به طور کلی در ایران قیمت سیستم های مستقل از شبکه (off grid) به ازای هر کیلوات بین ۷ تا ۱۳ میلیون تومان و سیستم های متصل به شبکه به ازای هر کیلووات بین ۶ تا ۸٫۵ میلیون تومان بسته به تجهیزات و برند مورد استفاده آنها متغییر می باشد.